Cytaty Cycerona « IMPERIUM ROMANUM (2024)

Cyceron (Marcus Tullius Cicero) żył w latach 106-43 p.n.e. Był jednym z największych, o ile nie najwybitniejszym mówcą rzymskim. Popularyzator filozofii greckiej oraz polityk. Stronnik optymatów. Pochodził ze starej ekwickiej rodziny – Tuliuszów.

• „Gdyby tak łatwo było znaleźć prawdę, jak wykryć kłamstwo**”
  • łacina: [Utinam tam facile vera invenire possim quam falsa convincere]
  • źródło: Cyceron, De Natura Deorum, I.32
• „Męstwo za granicą na niewiele się zda, jeśli w domu nie ma mądrych rad**”
  • łacina: [Parvi enim sunt foris arma, nisi est consilium domi]
  • źródło: Cyceron, De officiis, I.22
• „Dobro republiki najwyższym prawem”
  • łacina: [Salus publica suprema lex esto]
  • źródło: Cyceron, Leg., III.8
• „Przypomnijcie sobie marsze, jakie przez pola i miasta Italii zamieszkane przez obywateli rzymskich odbyli w ciągu ostatnich lat nasi wodzowie, a z łatwością nabierzecie wyobrażenia o tym, co się dzieje w obcych krajach. Jak sądzicie, czy więcej jest miast nieprzyjacielskich zniszczonych w ostatnim okresie orężem waszych żołnierzy, czy też państw sprzymierzonych spustoszonych przez ich zimowe postoje?”
  • łacina: [Itinera, quae per hosce annos in Italia per agros atque oppida civium Romanorum nostri imperatores fecerint, recordamini: tum facilius statuetis, quid apud exteras nationes fieri existimetis. Utrum plures arbitramini per hosce annos militum vestrorum armis hostium urbes an hibernis sociorum civitates esse deletas?]
  • źródło: Cyceron, Mowa w sprawie naczelnego dowóztwa Gnejusza Pompejusza, 38
• „Niegodny człowieka wolnego i przynoszący ujmę jest sposób zarobkowania przeróżnych najemników […] bo już sama zapłata, jaką otrzymują, jest swego rodzaju wynagrodzeniem za niewolnicze posługi”
  • łacina: [Illiberales autem et sordidi quaestus mercennariorum omnium, quorum operae, non quorum artes emuntur; est enim in illis ipsa merces auctoramentum servitutis]
  • źródło: Cyceron, O powinności, I.150.42
• „U przyjaciół wszystko jest wspólne”
  • łacina: [Amicorum omnia sunt communia]
  • źródło: Cyceron, De Officiis, 16
• „Macie rację, że zasłaniacie mnie, bojąc się, by cenzor nie miał mi za złe, że piję wodę”
  • opis: żart Cycerona wymierzony w cenzora Lucjusza Aureliusza Kotttę, w towarzystwie przyjaciół, w 64 roku n.e. Cyceron mając pragnienie napił się wody, kiedy cenzor znany był ze swojego uwielbienia dla wina.
  • źródło: Plutarch, Żywot Cycerona, 27
• „Natura nie stworzyła nas takimi, żebyśmy uchodzili za istoty przeznaczone do rozrywek i zabawy, lecz raczej do spraw poważnych i do pewnych zainteresowań ważniejszych i większych. Ale z owej rozrywki korzystać wolno, lecz w takim stopniu, w jakim korzysta się ze snu czy innych form odpoczynku, to znaczy wtedy, gdy wywiązaliśmy się z zadań poważnych i odpowiedzialnych”
  • łacina: [Neque enim ita generati a natura sumus, ut ad ludum et iocum facti esse videamur, ad severitatem potius et ad quaedam studia graviora atque maiora. ludo autem et ioco uti illo quidem licet, sed sicut somno et quietibus ceteris tum, cum gravibus seriisque rebus satis fecerimus]
  • źródło: Cyceron, O powinnościach, I.103
• „A przecież nie ulega wątpliwości, że nie istnieje zgoła nic takiego, co by było lepsze, doskonalsze i piękniejsze od świata”
  • łacina: [Atqui certe nihil omnium rerum melius est mundo, nihil praestantius, nihil pulchrius, nec solum nihil est]
  • źródło: Cyceron, De natura deorum, II
• „Archimedesowy problem”
  • łacina: [πρόβλημα Ἀρχιμήδειον est]
  • opis: problem trudny do rozwiązania
  • źródło: Cyceron, Ad Atticum, 12, 4
• „Argumentów (dowodów) nie należy liczyć, lecz ważyć”
  • łacina: [Argumenta non numeranda, sed ponderanda sunt]
  • źródło: Cyceron, De oratore, II, 76
• „Bądźmy niewolnikami prawa, abyśmy mogli być wolni”
  • łacina: [Legum servi sumus ut liberi esse possimus]
  • źródło: Cyceorn, Pro Cluentio, 53.146
• „Bowiem nie tylko owa fortuna jest ślepa, lecz także czyni ślepymi zwykle tych, których objęła (wybrała)”
  • łacina: [Non enim solum ipsa fortuna caeca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, quos complexa est]
  • źródło: Cyceron, De Amicitia, 54
• „Byłoby niedorzecznością ganić innych w takiej dziedzinie, w której się samemu popełnia błędy”
• „Całe życie filozofa to rozmyślania o śmierci”
  • łacina: [Tota philosophorum vita commentatio mortis est]
  • źródło: Cyceron, Tusculanae Quaestiones, II.30
• „Cnota jest doskonałym rozumem”
  • łacina: [virtus est perfecta ratio]
  • źródło: Cyceron, De legibus, I, 16, 45
• „Co innego jest ukryć, co innego przemilczeć”
  • łacina: [Aliud est celare, aliud tacere]
  • źródło: Cyceron, De officiis, III, 14
• „Co kto często widzi, temu się nie dziwi, chociażby nie wiedział, dlaczego to się dzieje; czego przedtem nie widział, to jeśli się zdarzy, uważa za dziw”
  • łacina: [Quod crebro videt non miratur, etiamsi cur fiat nescit. Quod ante non vidit, id si evenerit, ostentum esse censet]
  • źródło: Cyceron, De Divinatione, II. 22
• „Co nie jest moralnie dobre, nie jest pożyteczne”
  • łacina: [Quod honestum non est, id ne utile quidem]
  • źródło: Cyceron, De Officiis, 78
• „Człowieka tworzą maniery i charakter”
• „Czym sen dla ciała, tym przyjaźń dla ducha – odświeża siły”
• „Czyż każdy zacny i poważny człowiek nie wyzna, że wiele nie wie i że ciągle powinien się uczyć?”
  • łacina: [Nonne optimus et gravissimus quisque confitetur multa se ignorare et multa sibi etiam atque etiam esse discenda?]
  • źródło: Cyceron, Tusculanarum disputationum ad M. Brutum, III. 28.69
• „Czym sen dla ciała, tym przyjaźń dla ducha – odświeża siły”
• „Darowanemu koniowi nie zagląda się w zęby”
  • łacina: [Equi donati dentes non inspiciuntur]
  • źródło: Cyceron, Epistulae ad Atticum, 15, 17
• „Dla cnoty nie ma żadnego większego teatru nad sumienie”
  • łacina: [Nullum theatrum virtuti conscientia maiorest]
  • źródło: Cyceron, Tusculanarum disputationum omnes, I.64
• „Dobrem najwyższym jest zgadzać się z naturą i stosownie do niej żyć”
• „Dobro ludu – najwyższym prawem”
  • łacina: [Salus populi suprema lex]
  • źródło: Cyceron, De Legibus, III, III, VIII
• „Dobro to tylko to, co szlachetne, zło to tylko to, co haniebne”
  • łacina: [Nihil bonum nisi quod honestum, nihil malum nisi quod turpe]
  • źródło: Cyceron, Epistulae ad Atticum, 10.4.4
• „Dobrze dziać powinno się dobrym, źle złym”
  • łacina: [Bene bonis, male malis]
  • źródło: Cyceron, De Natura Deorum, III, 32, 80
• „Doświadczenie jest najlepszym nauczycielem”
  • łacina: [Usus magister est optimus]
  • źródło: Cyceron, De Oratore, III
• „Drodzy są rodzice, dzieci, krewni, domownicy, ale miłość wszystkiego zawarła w sobie ojczyzna”
  • łacina: [Cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares, sed omnium caritates patria una complexa est]
  • źródło: Cyceron, De Officiis, I, XVII
• „Drugi ja”
  • łacina: [Alter ego]
  • opis: Cyceron opisał w ten sposób przyjaciela, który jego zdaniem jest „największym ze wszystkich darów bogów”.
  • źródło: Cyceron, De Amicitia
• „Dwa razy potknąć się o ten sam kamień”
  • łacina: [Bis ad eundem lapidem offendere]
  • źródło: Cyceron, Epistulae ad Familiares, 10, 20, 2
• „Filozofia jest uprawą ducha”
  • łacina: [Cultura animi philosophia est]
  • źródło: Cyceron, Tusculanae Disputationes, II, 5
• „Fortuna jest ślepa i ślepymi czyni swoich wybranych”
• „Gdy z naturą niezwykłą i wybitną połączy się jakieś wykształcenie naukowe, wówczas zwykle powstaje coś wspaniałego i osobliwego”
  • łacina: [Cum ad naturam eximiam et illustrem accessit ratio quaedam conformatioque doctrinae, tum illud nescio quid praeclarum ac singulare existere]
  • źródło: Cyceron, Pro Archia, 15
• „Gdy zachowują spokój, godzą się”
  • łacina: [Cum quiesc*nt, probant]
  • opis: słowa Cycerona przeciw Katylinie o zgromadzonych senatorach, którzy byli przeciwni spiskowcowi.
  • źródło: Cyceron, In Catilinam, I 21
• „Głęboko leżą korzenie głupoty”
• „Głód jest najlepszym kucharzem”
  • łacina: [Fames est optimus coquus]
• „Gniew jest zaczynem niedorzeczności”
• „Hannibal u bram!”
  • łacina: [Hannibal ad portas!]
  • źródło: Cyceron, Filipiki 1, 5, 11
• „Historia nauczycielką życia”
  • łacina: [Historia magistra vitae est]
  • źródło: Cyceron, De Oratore, II, 36
• „Czyj wreszcie głos, jeśli nie mówcy, powierzy nieśmiertelności historię, świadka czasów, światło prawdy, życie pamięci, nauczycielkę życia, posłankę dawnych dziejów?”
  • łacina: [Historia vero testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia vetustatis, qua voce alia nisi oratoris immortalitati commendatur?]
  • źródło: Cyceron, De Oratore, II, 36
• „I zbóje mają swoje prawa”
  • łacina: [Etiam latrones suis legibus parent]
• „Imiona są nienawistne”
  • łacina: [Nomina sunt odiosa]
  • opis: imion nie należy wymieniać.
• „Istnieje owo niepisane, lecz przyrodzone prawo, iż siłę siłą odeprzeć wolno”
  • łacina: [Est enim ea non scripta, sed nata lex, quod vim vi repellere licet]
• „Jak długo, Katylino, będziesz nadużywał naszej cierpliwości? Jak długo będziesz w swoim szaleństwie naigrywał się z nas? Do jakich granic będziesz się chełpił swoim zuchwalstwem nie znającym cugli? Czyż nie strwożyły cię nocne straże na Palatynie ani straże przemierzające miasto, ani trwoga, która ogarnęła lud, ani obecność tutaj wszystkich uczciwych ludzi, ani wybór tego obronnego miejsca na posiedzenie senatu, ani twarze i spojrzenia wszystkich obecnych? Czyż nie rozumiesz, że zamiary twoje zostały odkryte? Nie widzisz, że twój spisek znany już jest wszystkim obecnym i zdemaskowany? Kto z nas, według ciebie, nie wie, co robiłeś ostatniej, co poprzedniej nocy, gdzie byłeś, kogo zwoływałeś, jaką podjąłeś decyzje? O co za czasy! O co za obyczaje!”
  • łacina: [Quo usque tandem abutere, Catilina, patientia nostra? Quam diu etiam furor iste tuus nos eludet? Quem ad finem sese effrenata iactabit audacia? Nihilne te nocturnum praesidium Palati, nihil urbis vigiliae, nihil timor populi, nihil concursus bonorum omnium, nihil hic munitissimus habendi senatus locus, nihil horum ora voltusque moverunt? Patere tua consilia non sentis, constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non vides? Quid proxima, quid superiore nocte egeris, ubi fueris, quos convocaveris, quid consilii ceperis, quem nostrum ignorare arbitraris? O tempora, o mores!]
  • opis: pierwsza mowa wygłoszona w Senacie rzymskim 8 października 63 p.n.e.
  • źródło: Cyceron, In Catilinam, I, 1
• „Jest cechą głupoty dostrzegać błędy innych, a zapominać o swoich”
  • łacina: [Est proprium stultitiæ aliorum vitia cernere, oblivisci suorum]
  • źródło: Cyceron, Tusculanarum Disputationum, III.30
• „Jestem obywatelem rzymskim”
  • łacina: [Civis Romanus sum]
  • opis: wypowiadając te słowa obywatel Rzymu uchylał się przed sądem poza granicami swej ojczyzny
  • źródło: Cyceron, In Verrem 5, 57, 147
• „Jeśli się nie zna historii, pozostaje zawsze dzieckiem”
  • latin: [Nescire autem quid ante quam natus sis acciderit, id est semper esse puerum]
  • źródło: Cyceron, Orator, 120
• „Każdy człowiek może zbłądzić, uparcie trwa w błędzie tylko głupiec”
  • łacina: [Cuiusvis hominis est errare, nullius nisi insipientis in errore perseverare]
  • źródło: Cyceron, XII Filipika, II
• „Krańcowa wolność prowadzi narody i jednostki do skrajnego niewolnictwa”
  • łacina: [Nimiaque illa libertas et populis et privatis in nimiam servitutem cadit]
  • źródło: Cyceron, De Re Publica, I 68
• „Krótki okres życia jest dostatecznie długi na to, aby żyć dobrze i uczciwie”
  • łacina: [Breve tempus aetis satis longum est ad bene honestumque vivendum]
  • źródło: Cyceron, Cato Maior De Senectute, 70
• „Kto cierpi, ma pamięć”
• „Kto przewidział przyszłe nieszczęścia, pozbawił siły obecne”
• „Lepiej żyć w nędzy niż w hańbie i występku”
• „Między dobrymi wszystko dobrze się układa”
• „Milcząc, wołają”
  • łacina: [Cum tacent, clamant]
  • opis: milczenie jest wymowniejsze od mowy.
  • źródło: Cyceron, In Catilinam, I, 3
• „Możesz mnie nienawidzić, byle byś mnie kochał”
• „Mówić dobrze może tylko ten, kto myśli rozumnie”
• „Musimy być niewolnikami praw, abyśmy byli wolni”
• „Najszlachetniejszym motywem, który skłania nas do uczestnictwa w życiu publicznym, jest determinacja, by nie być rządzonym przez podłych ludzi”
• „Najtrudniej o przyjaźń wśród tych, którzy ubiegają się o zaszczyty w służbie państwowej. Gdzie bowiem znajdziesz takiego, który godność przyjaciela przeniósłby ponad swoją?”
  • łacina: [Amicitiae difficillimae reperiuntur in iis, qui in honoribus reque publica versantur. Ubi enim istum invenies, qui honorem amici anteponat suo?]
  • źródło: Cyceron, Laelius de amicitia, 64
• „Największa wina jest w tym, kto nie chce słuchać prawdy”
• „Z pewnością nic nie jest ważniejsze niż uświadomienie sobie, że narodziliśmy się dla sprawiedliwości”
  • łacina: [Nihil est profecto praestabilius, quam plane intellegi, nos ad iustitiam esse natos]
  • źródło: Cyceron, De Legibus, I.28
• „Nic nie jest tak szybkie jak kalumnia: niczego łatwiej nie można rzucić, łatwiej zaakceptować, ani szybciej rozprowadzić”
• „Nic bowiem nie kwitnie bez końca; jeden wiek następuje po drugim”
  • łacina: [Nihil enim semper floret, aetas succedit aetati]
  • źródło: Cyceron, FIlipiki, 11.39
• „Nie być chciwym to już bogactwo”
• „Nie chcę chwalić, aby nie wydawać się pochlebcą”
• „Ani wody, ani ognia, jakto mówią, nie używamy w tylu okolicznościach, co przyjaźni”
  • łacina: [Itaque non aqua, non igni, ut aiunt, locis pluribus utimur quam amicitia]
  • źródło: Cyceron, De Amicitia, VI.22
• „Nie ma nic brzydszego jak niewdzięczny człowiek”
• „Nie ma nic bardziej nieznośnego jak głupiec, któremu się powodzi”
• „Nie ma powiedzenia, tak w życiu publicznym, jak prywatnym, które byłoby wolne od obowiązków”
  • łacina: [Nulla enim vitae pars neque publicis neque privatis neque forensibus neque domesticis in rebus, neque si tecum agas quid, neque si cum altero contrahas]
  • źródło: Cyceron, De Officiis, I.4
• „Nie ma starca, który zapomniałby, gdzie skarb swój ukrył”
  • łacina: [Nec vero quemquam senem audivi oblitum, quo loco thesaurum obruisset]
  • źródło: Cyceron, De Senectute, 7
• „Nie można powiedzieć nic niedorzecznego, czego by już jaki filozof nie powiedział”
  • łacina: [Nihil tam absurde dici potest quod non dicatur ab aliquo filosophorum]
  • źródło: Cyceron, De Divinatione, II, 58.
• „Nie tyle może być przyjemne nagromadzenie dóbr, ile przykry ich ubytek”
• „Nie tylko fortuna jest ślepa; czyni ślepymi także tych, których głaszcze”
  • łacina: [Non enim solum ipsa Fortuna caeca est sed eos etiam plerumque efficit caecos quos complexa est]
  • źródło: Cyceron, De Amicitia, 54
• „Nie wolno pozwolić żadnej jednostce ani grupie jednostek, żeby skupiła w swoich rękach zbyt dużą władzę; polityka jest profesją, a nie zajęciem dla dyletantów”
  • opis: Cyceron w książce.
  • source: Robert Harris, Dyktator
• „Nie wystarczy zdobywać mądrości, trzeba jeszcze z niej korzystać”
• „Niech oręż ustąpi przed togą, a wawrzyn przed sławą”
  • łacina: [Cedant arma togae, concedat laurea laudi]
  • opis: niech nastanie pokój
  • źródło: Cyceron, De officiis, I, 22.
• „Niech pije albo wychodzi”
  • łacina: [Aut bibat aut abeat!]
  • opis: sformułowanie podkreślające charakter bankietów rzymskich.
  • źródło: Cyceron, Tusculanae Disputationes, V, 41
• „Niejednego głupca chroni jego urząd”
• „Nigdy nie wątpi ten tylko, kto nic nie wie”
• „Nigdy się nie jest mniej samotnym, niż gdy się jest samotnym”
  • łacina: [Nunquam minus solus quam cum solus]
  • źródło: Cyceron, De Officiis, III.1
• „Nikt nie jest tak stary, aby nie wierzył, że może żyć jeszcze parę lat dłużej”
  • łacina: [Nemo enim est tam senex qui se annum non putet posse vivere]
  • źródło: Cyceron, Cato Maior de Senectute, 24
• „Nikt nie powinien wykorzystywać cudzej ignorancji”
• „O, czasy! O, obyczaje!”
  • łacina: [O tempora! O mores!]
  • źródło: Cyceron, In Catilinam, I, 1
• „Odszedł precz, umknął, wyrwał się”
  • łacina: [Abiit, evasit, excessit, erupit]
  • opis: opis Cycerona na temat ucieczki Katyliny.
  • źródło: Cyceron, In Catilinam, II, 1, 1
• „Pewnego przyjaciela poznasz w sytuacji niepewnej”
  • łacina: [Amicus certus in re incerta cernitur]
  • opis: cytując Enniusza.
  • źródło: Cyceron, Laelius de Amicitia, 17, 64
• „Nerwami wojny niewyczerpane środki pieniężne”
  • łacina: [Nervi belli, pecunia infinita]
  • źródło: Cyceron, Filipiki, V, II, 5
• „Pierwszą zasadą jest, by historyk nigdy nie ważył się pisać kłamstw; drugą, by nigdy nie starał się ukryć prawdy; trzecią, by swoją pracą nie wzbudzał podejrzeń, że kogokolwiek faworyzuje lub jest do kogokolwiek uprzedzony”
  • łacina: [Nam quis nescit primam esse historiae legem, ne quid falsi dicere audeat? Deinde ne quid veri non audeat? Ne quae suspicio gratiae sit in scribendo? Ne quae simultatis?]
  • opis: łaciński oryginał nieco się różni od przedstawionej (przyjętej sentencji).
  • źródło: Cyceron, De Oratore, II.XV.62
• „Na czyją korzyść?
  • łacina: [Cui bono (fuerit)?]
  • opis: sędzia rzymski Lucjusz Kasjusz Longinus zalecał uwzględnianie tego pytania przy rozpatrywaniu spraw.
  • źródło: Cyceron, Pro Milone, 12
• „Poetami się rodzą, mówcami się stają”
  • łacina: [Poetae nasc*ntur, oratores fiunt]
  • źródło: Cyceron, Pro Archia, 8
• „Pokój bez książek jest jak ciało bez duszy”
  • łacina: [Postea vero quam Tyrannio mihi libros disposuit, mens addita videtur meis aedibus]
  • opis: sentencja znana jest jako współczesna interpretacja tekstu Cycerona do Attyka: „Co więcej, odkąd Tyrannio zaaranżował dla mnie moje książki, wydaje się, że w moim domu dodana została dusza” (własne tłumaczenie na bazie angielskiego).
  • źródło: Cyceron, Epistulae ad Atticum, 4.8
• „(Ponieważ) list się nie rumieni”
  • łacina: [Epistola (enim) non erubescit]
  • źródło: Cyceron, Listy, 5, 12
• „Powierz twą barkę wiatrom, ale nie powierzaj serca swego pięknościom; woda bowiem nie jest tak zwodnicza, jak niewieście obietnice”
• „Praca tworzy zaporę przeciwko smutkowi”
• „Praca uodparnia na ból”
• „Prawdziwa przyjaźń to doskonała harmonia tego, co ludzkie, z tym, co boskie”
• „Prawo stawia dobro ogółu ponad dobrem jednostki”
• „Przyjaciel jest jak my sami. Ten, kto może przyjrzeć się prawdziwemu przyjacielowi, widzi obraz samego siebie”
• „Przyjaciel to jakby mój sobowtór”
  • łacina: [Amicus tamquam alter ego]
  • źródło: Cyceron, Epistulae ad familiares, 7,5.1
• „Słyszę Sokratesa mówiącego, że najlepszą przyprawą potrawy jest głód; napoju pragnienie”
  • latin: [Socratem audio dicentem, cibi condimentium essa famem, potionis sitim]
  • opis: własne tłumaczenie na bazie wersji angielskiej.
  • źródło: Cyceron, De Finibus Bonorum et Malorum, II. 28
• „Przystoi, aby Ojczyzna była nam droższa niż my sami sobie”
  • łacina: [Decet cariorem esse patriam nobis quam nosmet ipsos]
  • źródło: Cyceron, De Finibus, 3.64
• „Przyzwyczajenie to (jakby) druga natura”
  • łacina: [Consuetudo (quasi) altera natura]
  • źródło: Cyceron, De finibus, 5, 25, 74
• „Rodzimy się żyjemy i umieramy dla ojczyzny”
• „Skąpstwo starców to głupota – cóż może być bardziej absurdalnego od gromadzenia zapasów na drogę w chwili, gdy zbliżamy się do kresu podróży”
  • łacina: [Avaritia vero senilis quid sibi velit, non intellego; potest enim quicquam esse absurdius quam, quo viae minus restet, eo plus viatici quaerere? ]
  • źródło: Cyceron, O starości, XVIII.66
• „Skutkiem przeciwieństwa jest przeciwieństwo”
  • łacina: [Contratorium cotraria sunt consequentia]
  • źródło: Cyceron, Tusculanae Disputationes, V, 17
• „Starość odrywa od życia codziennego”
  • łacina: [A rebus gerendis senectus abstrahit]
  • źródło: Cyceron, Cato Maior De senectute, VI
• „Strach nie jest długotrwałym nauczycielem obowiązku”
  • łacina: [Timor, non diuturnus magister offici]
  • źródło: Cyceron, Philippicae, 90.XXXVI
• „Szczęście nie jest niczym innym, jak sukcesem, odniesionym w szlachetnych przedsięwzięciach”
• „Szczęście może przyjść przypadkowo, ale o rozum musimy postarać się sami”
• „Sztuka jest filozofią życia”
  • łacina: [Ars est philosophia vitae]
  • źródło: Cyceron, De Finibus Bonorum et Malorum, III 7, 26
• „Sztuka wymaga uznania”
• „Takie oto jest pierwsze przykazanie miłości: prosić tylko o to, co uczciwe, i czynić tylko to, co uczciwe”
• „Ten jest bogaczem, który tyle posiada, że niczego więcej nie pożąda”
  • łacina: [Dives est, cui tanta possesio est, ut nihil optet amplius]
  • źródło: Cyceron, Paradoxa Stoicorum, 6
• „W czasie wojny milczą Muzy”
  • łacina: [Inter arma silent Musae]
  • źródło: Cyceron, Pro Milone, IV.11
• „W czasie wojny milczą prawa”
  • łacina: [Inter arma enim silent leges]
  • opis: późniejsza wersja słów Cycerona.
  • źródło: Cyceron, Pro Milone, IV.11
• „Widzę wilka”
  • łacina: [Video lupum]
• „Wiosłami i żaglami”
  • łacina: [Remis velisque]
  • opis: pełną parą.
  • źródło: Cyceron, Tusculanae Disputationes, 3
• „Właściwością człowieka jest błądzić, głupiego – w błędzie trwać”
• „Wróg zawsze powie ci prawdę, przyjaciel nigdy”
• „Wybieraj, kogo masz kochać”
• „Wykreślić ze świata przyjaźń […] to jakby zgasić słońce na niebie, gdyż niczym lepszym ani piękniejszym nie obdarzyli nas bogowie”
  • łacina: [Solem enim e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vita tollunt, qua nihil a dis immortalibus melius habemus, nihil iucundius]
  • źródło: Cyceron, De Amicitia, 47
• „Z ognia ogień”
  • łacina: [Ab igne ignem]
  • źródło: Cyceron, De officiis, 52
• „Za ołtarze i ogniska domowe walczyć”
• „Zagadka dla krytyków”
  • łacina: [Crux criticorum]
  • źródło: Cyceron, Pro milone, 12
• „Żaden człowiek prawy nie może być nieszczęśliwy”
• „Żadna rzecz zewnętrzna nie może uszczęśliwić człowieka, który wewnątrz siebie nie posiada szczęścia”
• „Życie jest krótkie – chwała nieśmiertelna”
  • łacina: [Vitae brevis cursus, gloriae sempiternus]
  • źródło: Cyceron, Pro Sestius, 21.47
• „Żyć – to myśleć”
  • łacina: [Vivere est cogitare]
  • źródło: Cyceron, Tusculanae Disputationes, 5.38.112
• „Żyli”
  • łacina: [Vixere]
  • opis: tym słowem Cyceron zadecydował o straceniu spiskowców, którzy byli oskarżeni o udział sławetnym sprzysiężeniu Katyliny. Co więcej, słowa tego używali przesądni Rzymianie, aby zapobiec niefortunnemu nawoływaniu zmarłych.
  • źródło: Plutarch, Cyceron, 22.2